การตรวจสอบและปรับเทียบ Mini Prism ก่อนใช้งานจริง

การตรวจสอบและปรับเทียบ Mini Prism ก่อนใช้งานจริง

     Mini Prism (มินิปริซึม) เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้คู่กับกล้อง Total Station ในงานสำรวจทางวิศวกรรมและการก่อสร้าง การละเลยการตรวจสอบและปรับเทียบก่อนใช้งานจริง อาจนำไปสู่ความคลาดเคลื่อนในการวัดระยะทาง ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อความถูกต้องของโครงการ ดังนั้น การปฏิบัติตามขั้นตอนการดูแลและปรับเทียบอย่างเคร่งครัดจึงเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้

1. การตรวจสอบสภาพทางกายภาพ (Inspection)

   ก่อนนำ Mini Prism ออกไปใช้งานภาคสนาม ควรเริ่มต้นจากการตรวจสอบสภาพภายนอกอย่างละเอียด เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีสิ่งใดกีดขวางเส้นทางการสะท้อนแสงเลเซอร์:

• ความสะอาดของพื้นผิวปริซึม : พื้นผิวแก้วของปริซึมต้องสะอาด ปราศจากฝุ่น คราบน้ำมัน รอยนิ้วมือ หรือคราบสกปรกใด ๆ หากพบความสกปรก ให้ทำความสะอาดด้วย ผ้าเช็ดเลนส์โดยเฉพาะ หรือกระดาษเช็ดเลนส์ และน้ำยาทำความสะอาดเลนส์ที่อ่อนโยน ห้าม ใช้ผ้าหรือวัสดุที่หยาบ เพราะจะทำให้เกิดรอยขีดข่วนถาวร

• ความเสียหายของตัวเรือนและปริซึม : ตรวจสอบรอยร้าว รอยบิ่น หรือความเสียหายทางกายภาพอื่น ๆ ทั้งบนตัวแก้วปริซึมและโครงยึด ความเสียหายเหล่านี้ลดประสิทธิภาพการสะท้อนแสง และทำให้ข้อมูลที่วัดได้ผิดเพี้ยนไป

• ความมั่นคงของการประกอบ : ตรวจสอบว่าตัวปริซึมยึดติดกับโครงอย่างแน่นหนา และการเชื่อมต่อกับเสาปริซึม (Prism Pole) หรือฐาน (Tribrach) มีความมั่นคง ไม่โยกคลอน เพื่อป้องกันการเคลื่อนที่ขณะทำการวัด
  

2. การปรับเทียบค่าคงที่ปริซึม (Prism Constant / Offset)

   ค่าคงที่ปริซึมคือค่าชดเชยระยะทางที่กล้อง Total Station ต้องใช้เพื่อคำนวณระยะทางจากจุดที่ลำแสงเลเซอร์ตกกระทบไปยังจุดศูนย์กลางทางกายภาพของปริซึม การตั้งค่าผิดพลาดเพียงเล็กน้อยจะทำให้เกิดข้อผิดพลาดในการวัดระยะทางทุกครั้งที่ทำการสำรวจ

   Mini Prism รุ่น/ผู้ผลิต        ค่าคงที่ที่พบบ่อย (ตัวอย่าง)
     รุ่นมาตรฐานทั่วไป               0 มม. หรือ -30 มม.

ขั้นตอนการตั้งค่า:

1. อ้างอิงคู่มือ : ตรวจสอบค่าคงที่ที่ถูกต้องจากคู่มือของผู้ผลิต Mini Prism รุ่นนั้น
   
2. ป้อนค่าในกล้อง : เข้าไปที่เมนู Prism Setting ในกล้อง Total Station และป้อนค่าคงที่ (เช่น- หรือ -30 ) ให้ตรงกับ Mini Prism ที่กำลังใช้

3. การปรับเทียบฟองน้ำของเสาปริซึม (Pole Bubble Level)

   ฟองน้ำบนเสาปริซึมเป็นตัวกำหนดว่าเสาตั้งได้ แนวดิ่ง (Plumb) อย่างแท้จริงหรือไม่ หากฟองน้ำไม่ได้รับการปรับเทียบอย่างถูกต้อง ตำแหน่งที่วัดได้จะมีความคลาดเคลื่อนในแนวราบ

วิธีตรวจสอบและปรับแก้:

1. ตั้งศูนย์ : ตั้งเสาปริซึมให้ฟองน้ำอยู่ตรงกลาง ณ จุดใดจุดหนึ่ง
   
2. หมุน 180 องศา : หมุนเสาปริซึมครึ่งรอบโดยให้ปลายเสายังคงอยู่ ณ จุดเดิม
   
3. สังเกต :

• ถ้าฟองน้ำ ยังคงอยู่ตรงกลาง แสดงว่าฟองน้ำถูกต้อง
• ถ้าฟองน้ำ เคลื่อนที่ ให้ปรับสกรูที่อยู่รอบๆ ฟองน้ำ โดยให้ฟองน้ำเคลื่อนกลับมา ครึ่งหนึ่ง ของระยะทางที่เคลื่อนไป

    4. ทดสอบซ้ำ : ทำซ้ำขั้นตอนที่ 1-3 จนกว่าฟองน้ำจะอยู่ตรงกลางเสมอ ไม่ว่าจะหมุนเสาไปในทิศทางใด

4. การทดสอบความแม่นยำภาคสนาม (Field Check)

   แม้จะปรับเทียบทุกอย่างเรียบร้อยแล้ว การยืนยันความแม่นยำด้วยการทดสอบภาคสนามเป็นสิ่งสำคัญ

• การวัดเปรียบเทียบ : เลือกวัดระยะทางระหว่างกล้อง Total Station กับจุดควบคุมที่ทราบระยะทางที่แน่นอนแล้ว (หรือวัดด้วยวิธีการที่น่าเชื่อถือ เช่น เทปเหล็กที่สอบเทียบแล้ว)

• วิเคราะห์ผล : เปรียบเทียบระยะที่วัดได้ด้วย Mini Prism กับระยะอ้างอิง ผลต่างที่เกิดขึ้นต้องอยู่ในขอบเขตความคลาดเคลื่อนที่ยอมรับได้สำหรับมาตรฐานงานสำรวจนั้น ๆ

     การตรวจสอบความสะอาด ความเสียหายทางกายภาพ การตั้งค่าค่าคงที่ปริซึมที่ถูกต้อง และการปรับเทียบฟองน้ำของเสาปริซึม เป็นวงจรการปฏิบัติที่จำเป็นก่อนการใช้งาน Mini Prism ทุกครั้ง การใส่ใจในรายละเอียดเล็กน้อยเหล่านี้ คือการประกันความแม่นยำของข้อมูลสำรวจ และความสำเร็จของโครงการในที่สุด