วัตถุประสงค์ ทราบความลาดชันและระดับของพื้นที่ตามแนวเส้นกลางถนน (Center Line) คำนวณปริมาณงานดิน (Cut & Fill) กำหนดและตรวจสอบแนวทางระบายน้ำ ไหล่ทาง และขอบเขตงาน ควบคุมระดับงานก่อสร้างให้ตรงตามแบบ การเตรียมงานก่อนสำรวจ กำหนดแนวเส้นกลางถนน (Alignment): อ้างอิงหมุดควบคุมหลัก (BM/TBM) และค่าพิกัดที่ตรวจทานแล้วกำหนดช่วงระยะหน้าตัด (Station Interval): เช่น ทุก 2050 เมตร หรือถี่ขึ้นในพื้นที่ชัน/เปลี่ยนระดับเร็วอุปกรณ์: กล้อง Total Station พร้อมแบตเตอรี่, Data Collector, โพลและปริซึม, หมุด BM ที่ทราบค่าแน่นอนควรตรวจสอบความพร้อมของอุปกรณ์และทำการเช็กฟอง/คอลลิเมชันเบื้องต้นก่อนเริ่มงานภาคสนาม
ขั้นตอนการเก็บข้อมูลภาคสนาม 1) ตั้งกล้องและกำหนดอ้างอิง ตั้งกล้องบนหมุดที่ทราบพิกัด/ระดับ ปรับศูนย์และฟองให้อยู่ในศูนย์ ป้อนค่าพิกัด/ระดับจุดตั้งกล้องและจุดแบ็กไซต์ (Backsight) เพื่อกำหนดทิศ 2) เก็บข้อมูลแนวเส้นกลางถนน (Center Line) เล็งและบันทึกค่าพิกัด (X, Y, Z) ที่สถานี 0, 20, 40, ... เมตร ตามระยะที่กำหนด 3) เก็บข้อมูลหน้าตัดซ้ายขวา (Cross Section) จากแต่ละสถานีของเส้นกลาง เล็งจุดด้านซ้ายขวา ได้แก่ ไหล่ทาง ร่องน้ำ ขอบผิวทาง ขอบเขื่อนดิน ฯลฯ เก็บอย่างน้อย 57 จุดต่อหน้าตัด และบันทึกระยะฉาก (Offset) พร้อมค่าพิกัด/ระดับ 4) ตรวจสอบและสำรองข้อมูล ตรวจทานระดับเทียบกับ BM ใกล้เคียง ทำซ้ำจุดสำคัญหากจำเป็น สำรองข้อมูลลง Data Collector/SD Card ทันที ก่อนย้ายสถานีกล้อง การประมวลผลข้อมูล นำข้อมูลเข้าสู่ซอฟต์แวร์สำรวจ (เช่น AutoCAD Civil 3D, Carlson, LISCAD) จัดเรียงข้อมูลตามสถานี (Station) และสร้างกราฟหน้าตัด (Cross Section) คำนวณพื้นที่หน้าตัดและปริมาณดิน (Cut/Fill) ของแต่ละช่วง สร้างแบบจำลองภูมิประเทศ 3 มิติ (DTM/TIN) เพื่อวิเคราะห์ความลาดชันและปรับแบบ ข้อควรระวัง กล้องและปริซึมต้องตั้งฉากและมั่นคง ลดผลกระทบจากการสั่นสะเทือน ยืนยันค่าระดับ BM ที่ใช้เทียบทุกวันทำงาน หลีกเลี่ยงช่วงอากาศร้อนจัดที่ทำให้เกิดการหักเหของแสงสูง (ภาพลอย/ไม่นิ่ง) ตรวจทานข้อมูลในสนามก่อนย้ายจุดตั้ง เพื่อลดการกลับมาวัดซ้ำ เพิ่มความถี่ของหน้าตัดในบริเวณที่ภูมิประเทศเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว สรุป การเก็บข้อมูลหน้าตัดถนนด้วยกล้อง Total Station ช่วยให้ได้ค่าพิกัดและระดับที่ถูกต้องสำหรับการคำนวณปริมาณดิน ออกแบบระบบระบายน้ำ และควบคุมระดับงานก่อสร้าง หากดำเนินการตามขั้นตอน พร้อมตรวจสอบความถูกต้องอย่างสม่ำเสมอ จะยกระดับคุณภาพงานถนนให้ตรงตามมาตรฐานวิศวกรรมและปลอดภัยต่อการใช้งานระยะยาว
เอกสารนี้จัดทำเพื่อเผยแพร่ความรู้ด้านงานสำรวจและวิศวกรรมโยธา ผู้ปฏิบัติงานควรปรับขั้นตอนให้เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ อุปกรณ์ และข้อกำหนดของโครงการ ยินดีให้คำปรึกษาแนะนำ กล้องระดับ กล้องวัดมุม กล้องประมวลผลรวม บริษัท พี นัมเบอร์วัน อินสตรูเม้นท์ จำกัด
