การใช้กล้องสำรวจหาความต่างระดับในพื้นที่เนินเขา

ใช้กล้องหาความต่างระดับในพื้นที่เนินเขา การใช้กล้องหาความต่างระดับในพื้นที่เนินเขา ถือเป็นหนึ่งในงานที่เจอบ่อยมากในภาคสนาม เช่น งานถนน งานระบายน้ำ หรือการวางแนวท่อ เพราะพื้นที่เนินเขาจะมีความลาดเอียงที่ไม่สม่ำเสมอ หากวัดไม่ถูกต้อง ค่าที่ได้จะผิดพลาดเยอะกว่าพื้นราบ

อุปกรณ์ที่ใช้
กล้องระดับ (Auto Level หรือ Digital Level)
ไม้สต๊าฟ อย่างน้อย 2 อัน (ยาว 3–5 เมตร)
หมุดควบคุม (Benchmark, BM) → ใช้อ้างอิงค่าระดับ
สมุดบันทึก (Field Book) สำหรับจด Back Sight (BS), Fore Sight (FS), Intermediate Sight (IS)

ขั้นตอนการวัด
1. ตั้งกล้องบนจุดที่ “สมดุล” เลือกตำแหน่งกล้องที่อยู่กึ่งกลางระหว่างสต๊าฟ 2 จุด (เพื่อลด error) ตรวจสอบฟองน้ำให้กล้องนิ่ง
2. อ่านค่าหลัง (Back Sight, BS) อ่านค่าจาก สต๊าฟที่ตั้งบนหมุด BM → ใช้เป็นค่ามาตรฐาน
3. อ่านค่ากลาง (Intermediate Sight, IS) อ่านค่าจากจุดที่อยู่ตามแนวเนิน เช่น จุดหัวเนิน กลางเนิน หรือปลายเนินค่าพวกนี้ช่วยบอกความสูง–ต่ำของแต่ละตำแหน่ง
4. อ่านค่าหน้า (Fore Sight, FS) อ่านค่าจากสต๊าฟที่จุดปลายสุด (จะเป็น BM ชั่วคราว หรือ Turning Point) ใช้คำนวณ Reduced Level (RL) ของจุดใหม่
5. ย้ายกล้อง (Turning Point, TP) ถ้าเนินสูงหรือยาวเกิน → ต้องย้ายกล้องไปจุดใหม่ ก่อนย้าย ต้องวัด FS ของกล้องชุดแรก และ BS ของกล้องชุดใหม่ บน TP เดียวกัน

การคำนวณ (วิธี Rise & Fall หรือ Height of Collimation)
คำนวณ ค่า HI (Height of Instrument)
HI=RLBM+BSHI = RL_{BM} + BSHI=RLBM​+BS
คำนวณค่า RL ของแต่ละจุด
RL=HI−(IS หรือ FS)RL = HI - (IS \text{ หรือ } FS)RL=HI−(IS หรือ FS)
ทำซ้ำจนจบเส้นทาง

ตัวอย่างการใช้งานจริง
ตรวจความสูงของ แนวถนนบนเนิน เพื่อถมดิน/ตัดดินให้ได้ระดับ
หาความต่างระดับระหว่าง ยอดเนิน–เชิงเนิน
เช็ก แนวท่อ/รางน้ำ ว่ามี slope ตามแบบหรือไม่

เคล็ดลับในพื้นที่เนินเขา
ใช้สต๊าฟ ยาว ≥ 4 ม. เพราะความต่างระดับเยอะ
พยายามตั้งกล้องให้ ระยะ BS ≈ FS เพื่อลดค่าความเพี้ยน
เลี่ยงการวัดกลางแดดแรง เพราะ คลื่นความร้อน (Heat wave) จะทำให้ภาพสั่น
ถ้าเป็นงานใหญ่ → ใช้ Digital Level หรือ Total Station จะลดความผิดพลาดได้มาก

สรุปสั้น ๆ
การหาความต่างระดับบนเนินเขา = ต้องทำ BS – IS – FS อย่างเป็นระบบ, ย้ายกล้องด้วย TP ที่ถูกต้อง และคุมระยะเล็งไม่ให้ต่างกันมาก เพื่อให้ค่าที่ได้แม่นที่สุด