การใช้จานองศาร่วมกับไม้วัดระดับในการหาทิศทางลาดเอียง

 การใช้จานองศาร่วมกับไม้วัดระดับในการหาทิศทางลาดเอียง

     ในงานสำรวจและงานก่อสร้าง การหาทิศทางและค่าความลาดเอียงของพื้นดินหรือโครงสร้างเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อใช้วิเคราะห์แนวระบายน้ำ การถมดิน การวางท่อ หรือแนวถนน โดยหนึ่งในวิธีที่นิยมใช้ คือการใช้ กล้องระดับ (Auto Level) ร่วมกับ ไม้วัดระดับ (Level Staff) และ จานองศา (Horizontal Circle) เพื่อหาทิศทางของความลาดได้อย่างง่ายและรวดเร็ว

 หลักการทำงานของจานองศา

     “จานองศา” คือแผ่นวงกลมที่มีสเกลองศา 0°–360° อยู่บริเวณฐานของกล้องระดับ ใช้สำหรับวัดมุมในแนวราบ (Horizontal Angle) เพื่อระบุทิศทางของแนวที่กล้องเล็งไป โดยผู้ใช้สามารถอ่านค่ามุมได้จากเส้นบอกศูนย์ (Index Line) ที่อยู่บนจานองศา

 ขั้นตอนการหาทิศทางลาดเอียง

1. ตั้งกล้องระดับให้อยู่ในแนวระดับแน่นอน

• ใช้ฟองน้ำระดับ (Circular Bubble) ปรับให้ฟองอยู่ตรงกลาง
  
• หมุนจานองศาให้อยู่ที่ค่า 0° เป็นจุดอ้างอิง

2. กำหนดจุดอ้างอิง (จุด A)

• ปักไม้วัดระดับไว้ที่จุด A แล้วอ่านค่าระดับด้วยกล้อง
  
• บันทึกค่าอ่านจากไม้วัด (เช่น 1.245 ม.)

3. เล็งไปยังจุดปลายทาง (จุด B)

• หมุนกล้องไปทางทิศที่ต้องการตรวจสอบ
  
• อ่านค่ามุมจากจานองศา (เช่น 47°)
  
• อ่านค่าระดับของจุด B จากไม้วัด (เช่น 1.865 ม.)

4. คำนวณความต่างระดับและทิศทางลาด

• ความต่างระดับ = 1.865 – 1.245 = 0.620 ม.
  
• หากระยะระหว่างจุด A–B = 20 เมตร
    ความลาดเอียง = (0.620 ÷ 20) × 100 = 3.1%
  
• มุมลาดตามแนวองศา 47°

 การตีความผลลัพธ์

• มุมจากจานองศา บอก “ทิศทางของความลาด”
  
• ค่าความต่างระดับจากไม้วัด บอก “ขนาดความลาด”
  
• เมื่อนำสองค่านี้มารวมกัน จะได้ แนวลาดเอียงเชิงทิศทาง (Directional Slope) ซึ่งสามารถแปลงเป็นแนวระบายน้ำหรือแนวออกแบบถนนได้

     การใช้ จานองศาร่วมกับไม้วัดระดับ เป็นเทคนิคพื้นฐานที่ช่วยให้สามารถหาทิศทางและความชันของพื้นดินได้ในคราวเดียว ทั้งสะดวก ประหยัดเวลา และให้ค่าที่แม่นยำเพียงพอสำหรับงานภาคสนามทั่วไป เช่น งานวางท่อระบายน้ำ งานปรับพื้นที่ หรือการกำหนดแนวถนนเบื้องต้น