การวัดซ้ำจุดเดิม แต่ได้ค่าต่างกัน ทำไมถึงเกิดขึ้น?

การวัดซ้ำจุดเดิม แต่ได้ค่าต่างกัน – ทำไมถึงเกิดขึ้น?
นี่เป็นปัญหาที่ช่างสำรวจหลายคนเคยเจอ และมีสาเหตุได้หลายด้าน ทั้งจาก คนวัด, เครื่องมือ, และสภาพแวดล้อม

สาเหตุหลัก
1. สภาพแวดล้อม (Environment)
อุณหภูมิและความร้อน → ความร้อนทำให้เกิดคลื่นความร้อน (heat wave) ภาพสั่นและเพี้ยน
ลมแรง → ทำให้สต๊าฟแกว่ง, ขาตั้งกล้องสั่น
ฝน/หมอก → ทำให้แสงและสัญญาณ EDM (ใน Total Station) อ่อนลง
แสงสะท้อน → ทำให้เล็งเป้าผิดตำแหน่งเล็กน้อย

2. เครื่องมือ (Instrument)
กล้องไม่สอบเทียบ → ฟองน้ำ, เส้นใย, ค่าศูนย์เพี้ยน
แบตเตอรี่ใกล้หมด → ในกล้อง Total Station อาจทำให้ EDM วัดระยะผิดพลาด
ขาตั้งกล้องไม่แน่น → กล้องขยับเล็กน้อยระหว่างวัด EDM ไม่ได้ล็อกเป้า → วัดได้ค่าลอย

ผู้ใช้งาน (Human error)
เล็งเป้าไม่ตรงซ้ำเดิม → โดยเฉพาะถ้าสต๊าฟไม่มีเครื่องหมายชัด อ่านค่าผิดบรรทัด → มักเกิดตอนรีบ หรือสต๊าฟตัวเลขใกล้กัน
ตั้งสต๊าฟไม่ตรงดิ่ง → ทำให้ค่าที่อ่านสูงกว่าหรือต่ำกว่าเล็กน้อย
การตั้งกล้องคนละตำแหน่ง → ถึงจะใกล้กัน แต่ค่าพิกัดต่างได้

วิธีลดความคลาดเคลื่อน
สอบเทียบกล้อง ทุก 6 เดือน หรือก่อนงานสำคัญ
ตรวจความแน่นของขาตั้ง ทุกครั้งก่อนวัด
เลือกเวลาวัด เลี่ยงแดดจัดหรือฝน
ตั้งสต๊าฟให้ตั้งฉาก ใช้ฟองน้ำในสต๊าฟช่วยเช็ก
เล็งจุดเดิมให้เป๊ะ ใช้จุดเครื่องหมาย/ป้ายชัดเจน
วัดซ้ำหลายครั้งแล้วหาค่าเฉลี่ย เพื่อความแม่นยำ

สรุปสั้น
ค่าที่ต่างกันเกิดจากทั้ง สิ่งแวดล้อม + เครื่องมือ + คนวัด
ถ้าคุมปัจจัยเหล่านี้ได้ ค่าที่วัดจะเสถียรและเชื่อถือได้มากขึ้น